Moçambique

Moçambique
Parque da Gorongosa

Douro

Douro
An cama de mofo

quinta-feira, 14 de janeiro de 2010

Las Pandorcas













Ampéçan ne l die de Reis i ban até die catorze a la nuite.
Ye mais ua manifestaçon cultural de l solstício de l Eimbierno, talbeç la última, inda que se stenda para alhá de l die seis de Janeiro i que al cuntrário de la Fiesta de ls Rapazes, eiqui antrában an tiempos mui antigos, tamien mulhieres.
Sigundo li n´anternete, studo de Dr Antonho Mourinho (sobrino), trataba-se yá ne l sieclo desassiete dua fiesta pagana, d´eisageros i tuntarias, na qual s´ajuntában homes i mulhieres, de nuite, a quemer i a buer bino anté amborrachar i apuis disso outros tuntaries inda mais grandes chegarien, por aqueilhas nuites scuras. 
Tal era, que fui proibida por bispos, defensores de la moral i, quien partecipasse nas pandorcas, tenerie que pagar grandes multas. Secalha apuis ye que l fui dado l sentido tamien religioso, dando-le bibas a Santo Amaro, de l modo que conhecemos essa manifestaçon cultural, nua mistura de religiosa i pagana. Tiempos houbo apuis an que las mulhieres podien antrar, mas éran nesse causo ls pais que nun las deixában ir, por bias de l eisageros que dende podien benir.
La fiesta de Santo Amaro ye celebrada na Speciosa, ua aldé de la Tierra de Miranda, ne l die quinze de Janeiro, ua fiesta tamien chamada fiesta de ls borrachos. Era i inda ye tradiçon que nesse die se coma botielho, patas i oureilhas, quemida fuorte que pide que se beba uas buonas pingas. Por isso se diç, Santo Amaro Botelheiro, l die quinze de Janeiro. 

Miu tiu Belmiro i Nacimento que neilhas antrórun, un i outro fúrun dezindo assi:
«Quando era garoto nun habie lhuç nien rugas cun paralelos ou alcatron. Apuis de ciar, ls rapazes i ls garotos íbamos-mos ajuntando i cada un tocaba l que arranjaba, cumo tal, chocalhos, squilas, fuolhas de gadanha, patarras, palas zancabadas que, cun fierros fazien música; todo quanto tocasse i se oubisse de loinge. Alhá íbamos por aqueilhas lhodrigas, cun fachucos acesos para almiar. Nun íban las rapazas, nó porque nun fusse permitido mas porque nós nun le dariemos paraige; ls pais nun las deixában, nien a eilhas, nien a las ninas. Cun fachucos acesos alhá íbamos todos, i éramos muitos; naquel tiempo habie muita mocidade. Cada un rugie l mais que podie. Chegou-se a oubir de la Pruoba, a quatro ou cinco quilómetros de lunjura.


Nós garotos fumábamos bulhacas i cigarrilhas de uolmo para parecer-mos giente grande i sermos aceites. Apuis, cuitadicos, a nós, ls rapazes fazien-mos muita maldade,… i, adónde habie las bielhas de lhodo, apagában ls fachuocos i nós alhá quedábamos anterrados ne l lhodo anté ls zinolhos.
Corriemos l´aldé i, an cada nuite antrábamos an siete ou uito casas. Dába-mos bibas a la família i a Santo Amaro, al mesmo tiempo que tocábamos la chocalhada. Mandában-mos antrar, serbien-mos l que tenien i bebiemos uas pingas. Sabiemos bien quando las pessonas fazien ls anhos i, assi la mesa era mais cumpuosta. Se la família staba de lhuito, nun tocábamos la chocalhada. 
Al fin, delandre de l´eigreija, dába-mos las bibas a Santo Amaro.

Acendie-se ua fogueira na ruga, quaije siempre a l´eigreija i ls rapazes ancapuchados, para faláren de todo l que querien, spostiçában ls garotos. Quando por fin un yá podie quedar anté la fin de la nuite, yá se sentie un berdadeiro home».



You guardo biba la mimória de las Pandorcas, anquanto ninica, de sous sonidos, de ber muito moço i garoto anlhodrigado i muitos deilhes cun copicos a mais, quando antrában a dar bibas an nuossa casa, mas nunca partecipei neilhas. Só agora.

I cuntinuórun a cuntar: «Na nuite de l die catorze era feito l cumbite na casa de l mardomo, bino a la farta, antremoços i pan. Todo mundo quemie i bebie anté la hora que quejisse.
Esta era tamien la última nuite de las Pandorcas.


Die quinze era la fiesta relijosa i l baile, adonde bino i antremoços nun faltában. Habie tius de todas las aldés i muitos deilhes, de tan borrachos, quedában anté soutordie. L que tubísse apanhado la piela mais grande, recebie “ la bandeira” i lhebába-la pa la sue tierra. Era nesse die, soutordie de la fiesta, que se fazie i inda fai, l´antrega de la fiesta als nuobos mardomos. Fázen un ramo de palos adonde spétan quatro maçanas. Dues, para cada matrimónio de mardomos. 



Era, antiempos, ua fiesta de eisageros, chocalhada, bino, quemida, fiesta por muitos dies, aqueilhes dies de jilada que pouco habie que fazer. Houbo quien drumisse borracho na ruga, a la gelada i de tan borracho até la derretie al redor."
Apuis, por falta de mocidade, nun se fazírun las Pandorcas. Hai mais ou menos treze anhos, la tradiçon fui riabibada. Parece-me que era Dezidério mardomo i nien sei quien mais.

Hoije bai a las pandorcas quien quier i sobretodo, quien nun quier que acabe l que yá naide sabe quando, nien porquei ampeçou. Las dues famílias de mardomos i mais un grupo de pessonas, tius, ties i alguns ninos, se ls houbir.
Astanho tenemos ne l tagalhico de Santo Amaro siete ninos a quien yá l metimos las pandorcas na alma i, chuoba ou nebe nun hai modo de ls deixar an casa: Un cun doze anhos que yá ten l bício de la caixa, outros que, cun quatro anhos yá caminan firmes todas las nuites zde l decer de l Naso, dan la buolta cun ls demais, a tocar sues caixicas pequeinhas.
Son estes ninos que mantenerán la tradiçon porque a eilhes l feturo pertence i ye a estes que queremos deixar la bandeira de mantenéren la cultura de ls sous ancianos passados, de muitas giraçones.
Porque son menos qu´antiempos, porque ténen menos strumientos, fázen-se agora acumpanhar de gaita de foles mirandesa, bombo i caixa i a las bezes acordion.
An cada nuite solo se dá “Bibas” delantre de l eigreija i a un mardomo, esse mesmo que an sue casa sirbe quemida i bebidas als Pandorqueiros.


Sem comentários:

Enviar um comentário

Arquivo do blogue